Terugkijken en volle kracht vooruit

We zijn de laatste maand Nepal ingegaan en dan komen er steeds meer dingen die je (voorlopig) voor het laatst gaat doen. Ik kijk even terug naar mijn eerste stukkie voor deze blog en herken veel van die fase. Het stemt wel wat weemoedig om te bedenken dat het team waarvan ik toen afscheid nam en die leuke “kraammand” kreeg, inmiddels geheel anders samengesteld zal zijn. Ik heb dat op afstand een beetje gevolgd, maar weet dat niet eens precies. Tegen de tijd dat ik me weer bij het werk zal melden is de locatie Ermelo Rietschans waarschijnlijk ontmanteld, dat wil zeggen de klinische afdelingen leeg en overgeplaatst naar Almere. En de poli en dagbehandeling Ermelo? Geen idee.

Intussen hoor ik hoe de dichtbijgelegen school hier van start gaat. Het is nu 10.00 uur en ze zijn in hun schooluniformen letterlijk opgetrommeld, moeten zich in rijen opstellen, het Nepalese volkslied klinkt en daarna gaan ze allen in ganzenpas naar binnen. Dat doet mij denken aan mijn lagere school “vgoegaah” (Haags voor vroeger, toen je ‘poep’ nog met een lange ‘oe’ schreef). Daar blies de hoofdmeester op een fluitje en de kinderen stelden zich in tweetallen, per klas op in lange rijen (45 leerlingen per klas immers) en mochten daarna geordend en rustig vanaf klas 1 (groepen bestonden nog niet) naar binnen stommelen. Ik ben dus even terug in het Nederland van de jaren zestig van de vorige eeuw en die associatie heb ik hier in Nepal ook regelmatig, evenals overigens de associatie met het Tsjechië van nu.

Wat roept die weemoedige terugblik nog meer op dan een particuliere herinnering? Om te beginnen: het vanzelfsprekende gezag van de autoriteiten. Ik realiseer me dat de democratisering (demokratiesering?) van de jaren zeventig geheel aan landen als Nepal en Tsjechië voorbijgegaan is. Ze hadden wel andere dingen aan hun hoofd, zoals botweg overleven in tijden van grote armoede en/of dictatuur. Ieder land zijn eigen ontwikkeling en in zijn eigen tempo, maar als je als Nederlander in zo’n land iets anders wil dan vakantie vieren in een aan jouw westerse eisen aangepast resort, dan botsen die culturen en jij zit ertussen. Ik noem als simpel voorbeeld het ochtendrapport (de morning conference) in DHOS. De voorzitter is de medisch directeur van het ziekenhuis en iedere afdeling wordt geacht voltallig aanwezig te zijn in een ruimte die daarop niet meer berekend is als gevolg van de onstuimige groei van het ziekenhuis. Dat leidt tot onhandig gedoe met krukjes en bankjes, een snel oplopende temperatuur en eindeloze opsommingen van alle opgenomen en ontslagen patiënten, staccato voorgedragen door degenen die laag in de hiërarchie staan. Die opleidelingen hebben sowieso niet goed begrepen waartoe dit ritueel dient en proberen er het beste van te maken door hun riedeltje zo snel mogelijk en zonder adempauze af te draaien, in de hoop er zonder kritische vragen vanaf te komen. Uiteraard roept dat juist op dat de voorzitter gevatte en kritische opmerkingen gaat maken, waarbij het voor de arts-assistent de kunst is om dit zo stoïcijns als mogelijk over zich heen te laten komen. Was het in Nederland in de jaren zeventig anders? Volgens mij niet!

Basale noties, zoals een veilig klimaat als voorwaarde voor het kunnen leren van een overlegsituatie, of geoefend zijn in het luisteren naar elkaar als voorwaarde voor een zinvolle discussie, zijn bij ons gemeengoed (ook al wordt er ook bij ons regelmatig tegen gezondigd), maar hier in Nepal grotendeels onbekend. Je treft hier dus een middelgroot ziekenhuis aan, waarin de opvattingen over opleiding, inrichting van de zorg en bedrijfsvoering niet meer passen in 2016, gemeten naar onze normen. Dat schetst de achtergrond waartegen Annelies probeert de start van een huisartsenopleiding te bevorderen en verklaart mijns inziens deels waarom dat zo’n taai proces blijkt. Andere factoren hebben te maken met onderlinge machtstrijd binnen het ziekenhuis en de universiteit: what’s new?

Nog even terug naar mijn afscheid van het werk en een blik vooruit: wat ik in juli ook ga aantreffen in Fornhese, het zal allemaal anders zijn dan ik gewend was. Na de recente bezuinigingsronde van begin april zijn er weer veel collega’s boventallig verklaard, er is een nieuwe versie van het (slecht werkende) EPD ingevoerd, de poli Fornhese Amersfoort is van het terrein Zon & Schild verdwenen, de klinieken zijn dus allemaal naar Almere verhuisd en de twee aios'en kinder- en jeugdpsychiatrie zijn van Ermelo naar Amersfoort en Almere overgeplaatst. Wij gaan hier in Nepal nog een paar dagen terug naar het districtsziekenhuis in Dolakha en ook naar het klooster in Nala en dan eind mei vliegen we door naar Australië, waar Gilles en Jessie wachten en we dat werelddeel gaan verkennen. Genoeg om naar uit te zien en daarna??