free medicin/ health camp deel 1

Annelies:

We hebben er geen voorstelling van, het enige wat we weten is dat het kamp 4 dagen duurt, 1 dag heen, 2 dagen kamp en 1 dag terug. De avond tevoren horen we dat we om 11 uur bij de poort klaar moeten staan, advies: neem een slaapzak mee, vanwege de verwachte hygiëne van de slaapvertrekken. Daar staan we dan, spannend wel weer, zoiets nieuws. Het lijkt wel een schoolreisje. Sonam, die de leiding heeft, is voortdurend aan het tellen, en iedereen is een beetje uitgelaten. 11 uur is natuurlijk Nepalese tijd, dus vertrekken we uiteindelijk om 11.30 met 3 auto’s, onderweg pikken we er nog 2 op. Daarmee zit onze auto in ieder geval stampvol, 4 op de achterbank en 2 naast onze chauffeur. De eerste uren gaan redelijk soepel, al is het verkeer in Kathmandu vreselijk, maar als we dan van de hoofdweg afgaan is het zeker nog 3 uur over hobbelwegen zoals we dat kennen. We komen aan in het donker en dan is het nog zoeken naar de plek waar we zullen overnachten. In het donker lijkt ons slaapvertrek prima, en na een late avondmaaltijd, waar ook de nodige glazen lokale rum bij genuttigd worden, ploffen we vermoeid in ons bed. Ai, de landing hadden we zachter verwacht. Ook nog een keihard kussen! En s morgens zien we de wastafel pas goed. Getverderrie! Douchen kan als je dat wil, in het stinkende hurktoilet! Dat wordt dus maar een paar dagen overslaan.

Volgende ochtend: klaar voor de start, 8 uur toch? Eerst genieten van een prima ontbijt, bonen en een eitje, melkthee erbij, het went best wel. Maar dan, niemand maakt aanstalten om te vertrekken. Wat is er aan de hand? Veel wordt ons niet meegedeeld in deze groep, dat hebben we al gemerkt. Dan blijkt dat er nog nauwelijks patiënten zijn op komen dagen. De voorbereiders zijn wel al veel eerder vertrokken, van hen horen we dat we ons zeker niet hoeven te haasten. Een katterig gevoel, nog maar een kopje thee erbij dan. En net als ik me erbij neergelegd heb dat een dagje lezen in het zonnetje ook prima is (heb ik bij de Outreach Centers ook al wel meegemaakt) komt er toch beweging in de groep. We wandelen naar de school waar het ‘Kamp’ georganiseerd is. Opnieuw krijg ik een beetje een schoolreisjesgevoel, of eigenlijk lijkt het meer een soort Koninginnedag zoals we op de lagere school hadden, het schoolgebouw en het plein wordt anders ingericht, in de lokalen geen lessen maar spelletjes, zo ook op het plein.  Hier een zandvlakte met een tafel waar je je kunt inschrijven, er staat inmiddels een man of 10, en daar, en plein public, zeg je waarvoor je komt en besluiten de meisjes (leerlingen die mooi kunnen schrijven, en vlak tevoren zijn ‘bijgeschoold’) naar welk lokaal je gaat: van de tandarts, de orthopeed, de kinderarts, KNO of gynaecoloog, óf, als je het niet precies weet, de algemene dokter, dat ben ik, samen met Sonam. Uiteindelijk wil iedereen uitkomen bij het belangrijkste lokaal, zo lijkt me nu op ik er op terugkijk, namelijk de apotheek! Immers, daar krijg je ‘free medicin’, dat lijkt me een betere term dan ‘free health’ eerlijk gezegd.

(We hebben gedurende deze dagen regelmatig met de andere dokters gesproken over het nut van deze kampen, en ik wil niet al te cynisch zijn, maar van echt goede gezondheidszorg is hier zeker geen sprake. Natuurlijk zijn er mensen ‘geholpen’ en zijn er veel mensen een paar dagen erg blij met de pillen die ze gratis kregen. En hoop ik zeker ook wat patiënten de goede weg op ‘gepraat’ te hebben: adviezen en voorlichting, uitleg en geruststellen, zoals ik in Nederland ook doe. Maar in een vreemde taal, in een andere cultuur, is het effect mogelijk nóg kleiner.)

Ooggetuigenverslag (Dik)

Drie patiënten wachten al terwijl Dr. Annelies nog wacht op de leider van deze onderneming, Dr. Sonam. Ze heeft wel al een tolk, die normaal gesproken nu les zou moeten geven. Het geheel speelt zich af in een schoolgebouw. Nu is er ook een schrift gearriveerd om de registratie in te doen en kan het van start. Dr. Sonam doet de eerste pat en Annelies luistert nauwlettend toe. Gaat het over benauwdheid? Het lijkt of er ook wat ongeduld in de conversatie sluipt. Annelies krijgt info. Bloeddruk wordt gemeten over het shirt heen. In een andere hoek van dezelfde ruimte zitten de andere twee te wachten en worden tussendoor nog geraadpleegd over iets. Het is een mager, scharminkelig mannetje deze patiënt. Heeft hij anemie? Patiënten komen al aan met een receptenpapier, waarmee ze gratis medicatie kunnen halen uit de provisorische apotheek, die in een ander lokaal is ingericht.

Volgende patiënt. Intussen komt er een oudere dame binnen, ondersteund door een helper. De tandarts met grote Canon camera komt even plaatjes maken. Een vrouwelijke tolk komt nu binnen (leerlinge uit de hoogste klas met behoorlijke beheersing van het Engels) en de volgende patiënt. En nog een jongetje en een oudere dame.

Geduld is ook hier een schone zaak. De ruimte wordt intussen steeds rommeliger, want er zit geen verband meer tussen wie al lang wacht en wie nog maar net binnen is. Patiënt drie is intussen alvast wel opgerukt naar de spreektafel. Patiënt twee krijgt Buscopan. Eén van de oudere dames hoest productief intussen.

Annelies gaat nu zelf ook aan de slag aan een andere tafel met de tolk. Een mevrouw met diabetes mellitus en zere knieën. Intussen loopt Dr. Sonam even naar buiten en ontstaat er een heftige discussie tussen de wachtenden. Verzoek om stilte wordt beperkt opgevolgd. Mevrouw moet ook nog naar de tandarts want pijn aan beide kanten. Jongetje komt kijken wat ik typ en de orthopedisch chirurg neemt foto’s van ons allen. Patiënte gaat naar tandarts en de volgende blijkt naar de fysiotherapeut te moeten en dan komt er een met hypertensie en gebruikt medicatie voor de jeuk. Het jongetje laat voortdurend zijn beurt voorbijgaan, heeft misschien niet zoveel zin in school?

De patiënte heeft ook nog gynaecologische klachten, dus meteen door naar de gynaecologe die ook in het camp is: handig! Het jongetje gaat weer naar de gang terwijl de volgende dame plaatsneemt: hijgen, zere tand en hoofdpijn. Pezige vrouw met vrijwel geen tanden meer. Gebruikt tabletten, maar zoals alle patiënten tot nu geen idee hoe ze heten! Iets met benauwdheid bij eten? Jongetje heeft op de gang inmiddels een bal ontdekt. Saturatie ok, bloeddruk meten. Rookt ze? Soms... als ze alleen is, dan ook benauwd. Iemand met stok en vreemd vergroeide benen komt binnen.

Annelies hoort wheezing van het roken en wil inhaler voorschrijven. Dan ook nog pijn bij het plassen en een uitwisseling over de uterus?

Volgende met zoon. Heeft kunstgebit sinds 2 jaar. Klachten daarna begonnen van brandende tong bij het eten en een droge mond. Ziet ook slecht. Moet mondspoelen, maar hoe heet dat in het Engels? (rinsing the mouth with chlorohexidine?).

De tolk heeft drie fans, blijkbaar medeleerlingen van haar. Die kijken mee en leveren opbouwend commentaar en moeten ook lachen. Eerst lijkt het te gaan om kniepijn die niet opgeknapt is van de fysio, maar dan is er ook nog maagpijn. Mevrouw gaat er nog eens voor zitten en pakt uit over deze klacht. Onduidelijke anamnese, maar ze rookt wel te veel en hoest er ook flink productief bij.

Grappig dat we vanmorgen zolang zaten te wachten en niksen, maar nu loopt het met de patiënten wel door. Vraag is nog steeds wel wat dit nu toevoegt. Het geheel van dit camp wordt gefinancierd door een dokter, die eerst in DHOS werkte, maar nu in deze regio werkt en blijkbaar het gevoel heeft dat dit behulpzaam gaat zijn voor de inwoners hier. Of is dit een politieke move van deze collega om de band met DHOS te versterken, omdat hij daarin meer vertrouwen heeft dan in andere ziekenhuizen? We zitten hier immers ruim voorbij Kathmandu en het lijkt alsof er veel meer Free Health Camps sinds de Earthquake worden gefinancierd, want ellende genereert veel geld van allerlei kanten, maar geen spatje coördinatie. Er zijn in dit land en erbuiten veel partijen die met elkaar concurreren. Een weinig slagvaardige overheid werkt dit in de hand, maar wat kan je verwachten als er vrijwel geen belasting wordt betaald (las ik op internet)?

Het is intussen lastig om te zorgen dat iedereen op tijd aan de beurt komt. Voordringen of proberen er een groepsconsult van te maken te maken komt steeds weer terug. Nu zelfs soort stoelendans als Annelies even niet oplet. Het ongeduld neemt toe en Dr. Sonam laat ingrijpen: er wordt een rijtje gemaakt op enige afstand van de spreektafels. Eén van de dames heeft een heel brutale oogopslag en dringt er met haar receptje gewoon tussen! Mondige patiënt?

Dan een mevrouw aan het rechteroog blind en een bril voorgeschreven voor het andere oog, maar die draagt ze niet want daar spiegelt de zon in. Toch dragen dus maar. Dan tintelingen in de hand door een beknelde zenuw (CTS leert de tolk): operatie nodig. Tolk begrijpt niet dat het niet van de circulatie komt. Hoe maak je duidelijk dat iemand in je handen moet knijpen? En de diadochokinese eventueel?

Toen nam ik even pauze (even buiten in de zon, weg van het rumoer een stukje in De klop op de deur van Ina Boudier-Bakker lezen, net zo verslavend als Het bureau van Voskuil wat mij betreft)

Weer terug na een uurtje en dan gaan Annelies en ik lunchen. Vervolgspreekuur. Wat is er aan de hand? De eerste patiënt heeft iets aan haar linker bil, dus er moet een ruimte voor gezocht worden om het te onderzoeken. Eigenlijk moet er een incisie, maar daarvoor is geen instrumentarium voorhanden. Met medicatie voor lage rugpijn en advies ziekenhuis weer weg. Nu gaat Dr. Sonam lunchen. Intussen wachten 2 moeders met kind: heel kleintje resp. een 6-jarige. Dan een man met zijn eigen dossier van een ziekenhuis. Ook X-ray: schoon. Lijkt een hypochonder met vooral angst voor hartfalen. Heeft drukke zaak en neemt onvoldoende rust. Echtgenote vult aan: en hij drinkt te veel. Heeft al eerder advies gekregen om ontwenningsprogramma te volgen, maar daartoe heeft hij niet kunnen besluiten. Bloeddruk aan de hoge kant en tachycardie, maar ja, dat is niet het hoofdprobleem. Hij blijkt al overal geweest te zijn volgens de papieren. Heeft ook tasje pillen. Probleem wordt verbreed (parallel proces) naar Sonam en eigenlijk ook naar de andere aanwezige patiënten. Non-verbaal gaat hij in verzet, wat hij ten opzichte van zijn vrouw ook al deed. Het stel laat zich met enige moeite wegsturen zonder medicatie.

Intussen komt er een opgewonden meneer met stok binnen die expansief iedereen begroet en zich direct ook bemoeit met het lopende consult, dat al afgehandeld blijkt te zijn met medicatievoorschrift. Hij blijkt regelmatig te vallen en is ook al naar een ziekenhuis gebracht. Heeft natuurlijk medicatie gekregen, maar welke?

Intussen komt de alcoholist pleiten voor toch nog iets van medicatie (gestuurd door zijn vrouw, die op de gang zichtbaar wacht) en breekt daartoe in bij het consult van Dr. Sonam.

De drukke man heeft vroeger in een ziekenhuis gewerkt, maar sinds het vallen niet meer. Tensie is goed, maar heeft zere keel en daarvoor dan toch een pilletje? Loopt ineens weg, rare snijboon. Gemiste bipolaire stoornis?

De tolk heeft de term CTS geleerd, blijkt bij de volgende patiënt. Maar dat blijkt hyperventilatie te zijn. Uitleg daartoe. Drukke man komt weer terug, niet tevreden met medicatie, want wil iets tegen de hoest. Ok!

Bij uitleg over gecontroleerde ademhaling aan een volgende patiënte luistert iedereen ademloos toe. Leuke uitwisseling over haar zoon, die zij als een god beschouwt.

De moeder met het kleintje komt voor haar eigen zere keel en heeft vergrote tonsillen, moet op voor tonsillectomie. Weg met pilletje voor de buikpijn.

Man met knieklachten die het bij ortho te druk vindt: Annelies brengt hem toch weg.

Vrouw die ontevreden is met vorige consult elders (tintelingen in voet en handen): zalfje

Toen haakte ik even af.